Gubernur jenderal

(Dialihkan dari Gubernur-Jenderal)

Gubernur jenderal (Inggris: governor general, Belanda: gouverneur-generaal) umumnya adalah seorang gubernur dengan pangkat tinggi, atau seorang gubernur utama dengan pangkat di atas gubernur yang biasa. Gubernur jenderal secara umum mengacu kepada seorang pemimpin yang ditunjuk oleh suatu monarki guna memimpin dan menguasai sebuah wilayah tertentu.

Oleh VOC dan pemerintah Kerajaan Belanda, para penguasa wilayah ini diberikan gelar gubernur jenderal[1]. Sedangkan pada masa sebelum abad ke-20, oleh pemerintah Kerajaan Inggris jabatan ini disebut lieutenant governor ("gubernur letnan"). Di Kanada, gubernur jenderal juga disebut gouverneur général dalam bahasa Prancis karena merupakan salah satu bahasa resmi di Kanada.

Penggunaan saat ini sunting

Saat ini, istilah "gubernur jenderal" umumnya digunakan lebih ke arah bekas koloni Kerajaan Britania Raya (dikenal dengan Kerajaan Inggris). Contoh negara yang dipimpin gubernur jenderal yaitu Kanada, Australia, Selandia Baru, Jamaika, Fiji, Papua Nugini, dan Tuvalu.

Dalam penggunaan modern, istilah gubernur jenderal berasal dari koloni-koloni Inggris yang mempunyai pemerintahan sendiri di dalam Kerajaan Inggris. Sebelum Perang Dunia I, gelar tersebut hanya digunakan di koloni-koloni federasi yang konstituennya telah memiliki gubernur sebelum melakukan federasi, yaitu Kanada, Australia, dan Uni Afrika Selatan. Dalam kasus ini, perwakilan Kerajaan di Dominion federasi diberi gelar superior sebagai gubernur jenderal. Pengecualian pertama terhadap aturan ini adalah Selandia Baru, yang diberikan status Dominion pada tahun 1907, namun baru pada tanggal 28 Juni 1917 Arthur Foljambe, Earl ke-2 Liverpool, diangkat menjadi gubernur jenderal Selandia Baru.

Sejak tahun 1950-an, gelar gubernur jenderal telah diberikan kepada semua perwakilan kedaulatan di wilayah Persemakmuran yang independen. Dalam kasus ini, jabatan gubernur kolonial sebelumnya diubah (kadang-kadang untuk petahana yang sama) menjadi gubernur jenderal setelah kemerdekaan, karena sifat jabatan tersebut menjadi perwakilan konstitusional monarki yang sepenuhnya independen dan bukannya simbol pemerintahan kolonial sebelumnya. . Di negara-negara ini, gubernur jenderal bertindak sebagai wakil raja, menjalankan fungsi seremonial dan konstitusional sebagai kepala negara.

Satu-satunya negara lain yang saat ini menggunakan sebutan gubernur jenderal adalah Iran, yang tidak memiliki hubungan dengan monarki atau Persemakmuran mana pun. Di Iran, otoritas provinsi dipimpin oleh seorang gubernur jenderal[2] (Persia: استاندار ostāndār), yang ditunjuk oleh menteri dalam negeri.

Daftar Gubernur Jenderal Hindia Belanda sunting

No. Nama Foto Memulai Jabatan Mengakhiri Jabatan Keterangan
  Masa VOC (16101799)
1. Pieter Both[3]
 
19 Desember 1610 6 November 1614
2. Gerard Reynst[4]
 
7 November 1614 1615
3. Laurens Reael[5]
 
1615 20 Mei 1619
4. Jan Pieterszoon Coen[6]
 
25 Oktober 1617 (diangkat)
30 April 1618 (dikonfirmasikan)
21 Mei 1619 (resmi)
31 Januari 1623
5. Pieter de Carpentier[7]
 
1 Februari 1623 30 September 1627
6. Jan Pieterszoon Coen[6]
 
3 Oktober 1624 (diangkat)
30 September 1627 (resmi)
21 September 1629
7. Jacques Specx[8][9]
 
22 September 1629 17 April 1632
8. Hendrik Brouwer[10]
 
18 April 1632 1 Januari 1636
9. Antonio van Diemen[11][12]
 
1 Januari 1636 19 April 1645
Cornelis van der Lijn[13][14]
 
19 April 1645
10 Oktober 1646 (resmi)
7 Oktober 1650 1645: Sementara menggantikan Antonio van Diemen yang meninggal dunia.
10. Carel Reyniersz[15]
 
26 April 1650 (diangkat)
8 Oktober 1651 (resmi)
19 Mei 1653
11. Joan Maetsuycker[16]
 
19 Mei 1653 1678
12. Rijcklof van Goens[16]
 
1678 24 November 1681
13. Cornelis Speelman[17][18]
 
25 November 1681 11 Januari 1684
14. Johannes Camphuys[19][20][21]
 
11 Januari 1684 24 September 1691
15. Willem van Outhoorn[22][23][24]
 
17 Desember 1690 (diangkat)
24 September 1691 (resmi)
14 Agustus 1704
16. Joan van Hoorn[25]
 
15 Agustus 1704 29 Oktober 1709
17. Abraham van Riebeeck[26]
 
30 Oktober 1709 17 November 1713
18. Christoffel van Swoll[27]
 
17 November 1713 12 November 1718
Hendrick Zwaardecroon[28]
 
13 November 1718
10 September 1720 (resmi)
7 Juli 1725 1718: Sementara menggantikan Christoffel van Swoll yang meninggal dunia.
19. Mattheus de Haan[29]
 
16 Oktober 1724 (diangkat)
8 Juli 1725 (resmi)
1 Juni 1729
20. Diederik Durven[30]
 
1 Juni 1729 28 Mei 1732
21. Dirk van Cloon[30]
 
28 Mei 1732 10 Maret 1735
22. Abraham Patras[31]
 
11 Maret 1735 3 Mei 1737
23. Adriaan Valckenier[32]
 
3 Mei 1737 6 November 1741
24. Johannes Thedens[33]
 
6 November 1741 28 Mei 1743
25. Gustaaf Willem baron van Imhoff[34]
 
29 Mei 1743 1 November 1750
26. Jacob Mossel[35]
 
1 November 1750 15 Mei 1761
27. Petrus Albertus van der Parra[36]
 
15 Mei 1761 28 Desember 1775
28. Jeremias van Riemsdijk[24]
 
28 Desember 1775 3 Oktober 1777
Reinier de Klerk[37]
 
4 Oktober 1777
9 Oktober 1778 (resmi)
1 September 1780 1777: Sementara menggantikan Jeremias van Riemsdijk yang meninggal dunia.
29. Willem Arnold Alting[38]
 
Maret 1780 (pejabat sementara)
1 September 1780 (resmi)
17 Februari 1797
30 Pieter Gerardus van Overstraten[39]
 
16 Agustus 1796 (diangkat)
17 Februari 1797 (ambil alih)
22 Januari 1798 (resmi)
31 Desember 1799 Pada masa pemerintahannya terjadi peralihan kekuasaan dari VOC ke pemerintahan Kerajaan Belanda di bawah kekuasaan Napoleon Bonaparte.
  /   Masa kekuasaan Prancis/Belanda (18001811)
(Di bawah kekuasaan Napoleon dari Prancis)
31. Pieter Gerardus van Overstraten[39]
 
1 Januari 1800 22 Agustus 1801
Johannes Siberg[40]
 
22 Agustus 1801
22 Agustus 1802 (resmi)
1805 1801: Sementara menggantikan Pieter Gerardus van Overstraten yang meninggal dunia.
32. Albertus Hendricus Wiese[41]
 
1805 4 Januari 1808
33. Herman Willem Daendels[42][43][44]
 
5 Januari 1808 15 Mei 1811
34. Jan Willem Janssens[45]
 
11 November 1810 (diangkat)
15 Mei 1811 (resmi)
18 September 1811 Ia ditangkap oleh tentara Kerajaan Inggris pada pertempuran di Buitenzorg (sekarang Bogor) pada tanggal 18 September 1811 yang secara otomatis mengakhiri kekuasaannya atas wilayah Hindia Belanda.
  Masa kekuasaan Hindia Inggris (18111816)
35. Lord Minto[46]
 
18 September 1811 1811
36. Thomas Stamford Raffles[47]
 
1811 11 Maret 1816
37. John Fendall[48]
 
11 Maret 1816 15 Agustus 1816 Pada masa pemerintahannya terjadi pengambilalihan kembali kekuasaan atas wilayah Hindia Belanda antara Kerajaan Inggris dengan Kerajaan Belanda, yang diwakili oleh dirinya (sebagai wakil dari Kerajaan Inggris) kepada G.A.G.Ph. van der Capellen (sebagai wakil dari Kerajaan Belanda).
  Masa kekuasaan Belanda kedua (18161949)
38. G.A.G.Ph. van der Capellen[49]
 
16 Agustus 1816 (ambil alih)
19 Agustus 1816 (resmi)
1 Januari 1826
39. Leonard Pierre Joseph du Bus de Gisignies[50]
 
2 Januari 1826 (diangkat)
4 Februari 1826 (resmi)
16 Januari 1830
40. Johannes van den Bosch[51]
 
17 Januari 1830 1833
41. Jean Chrétien Baud[52]
 
1833 1836
42. Dominique Jacques de Eerens[53]
 
1836 1840
43. Carel Sirardus Willem van Hogendorp[54]
 
1840 1841
44. Pieter Merkus[55]
 
1841 1844
45. Jan Cornelis Reijnst[56] 1844 1845
46. Jan Jacob Rochussen[57]
 
1845 1851 Pada 28 September 1849, ia datang ke Pengaron di Kesultanan Banjar guna meresmikan pembukaan tambang batu bara milik pemerintahan Hindia Belanda yang pertama yang dinamakan "Tambang Batu Bara Oranje-Nassau Bentang Emas".
47. Albertus Jacobus Duymaer van Twist[58]
 
1851 1856
48. Charles Ferdinand Pahud[59]
 
1856 1861
Ary Prins[60]
 
1861 1861 Gubernur-Jenderal sementara.
49. Ludolph Anne Jan Wilt Sloet van de Beele[61]
 
1861 1866
Ary Prins[60]
 
1866 1866 Gubernur-Jenderal sementara.
50. Pieter Mijer[62]
 
1866 1872
51. James Loudon[63]
 
1872 1875
52. Johan Wilhelm van Lansberge[64]
 
1875 1881
53. Frederik s'Jacob[65]
 
1881 1884
54. Otto van Rees[66]
 
1884 1888
55. Cornelis Pijnacker Hordijk[67]
 
1888 1893
56. Carel Herman Aart van der Wijck[68]
 
1893 1899
57. Willem Rooseboom[69]
 
1899 1904
58. Johannes Benedictus van Heutsz[70]
 
1904 1909
59. Alexander Willem Frederik Idenburg[71]
 
1909 1916
60. Johan Paul van Limburg Stirum[72]
 
1916 1921
61. Dirk Fock[73]
 
1921 1926
62. Andries Cornelis Dirk de Graeff[74]
 
1926 1931
63. Bonifacius Cornelis de Jonge[75]
 
1931 1936
64. Alidius Tjarda van Starkenborgh Stachouwer[76]
 
1936 1942
65. Hubertus Johannes van Mook[77]
 
1942 28 Oktober 1948 Secara de facto, Van Mook menjalankan peran sebagai Gubernur Jenderal karena Tjarda ditawan Jepang, meskipun status Van Mook adalah Wakil Gubernur Jenderal Hindia Belanda.

Semenjak pendudukan wilayah Hindia Belanda oleh tentara Kekaisaran Jepang, praktis sejak saat itu pula kaum penguasa Belanda tidak lagi memiliki otoritas dalam menjalankan kekuasaannya.

66. Louis Joseph Maria Beel[78]
 
29 Oktober 1948 18 Mei 1949 Sebagai Komisaris Tinggi atau dalam bahasa Belanda: "Hoge Commissaris".
67. Antonius Hermanus Johannes Lovink[79]
 
19 Mei 1949 27 Desember 1949 Sebagai Komisaris Tinggi atau dalam bahasa Belanda: "Hoge Commissaris".

Galeri sunting

Referensi sunting

  1. ^ Ricklefs, M.C. Ricklefs (2017). Sejarah Indonesia Modern. Yogyakarta: Gajah Mada University Press. ISBN 978-979420-187-9. 
  2. ^ "Ambassador: Paris for Further Cultural Cooperation with Iran". Islamic Republic News Agency. 21 October 2007. Diarsipkan dari versi asli tanggal 23 October 2007. Diakses tanggal 2007-10-21. 
  3. ^ Jakarta.go.id:Pieter Both[pranala nonaktif permanen], diakses 16 Mei 2017
  4. ^ Perpusnas: Gerard Reynst, diakses 16 Mei 2017
  5. ^ Perpusnas: Laurens Reael, diakses 16 Mei 2017
  6. ^ a b Jakarta.go.id: JAN PIETERSZOON COEN[pranala nonaktif permanen], diakses 16 Mei 2017
  7. ^ (Inggris) West Coast of Australia
  8. ^ VOC Site: Specx
  9. ^ Opstall, M.E. van (1972) De reis van de vloot van Pieter Willemsz Verhoeff naar Azie 1607 – 1612 (The voyage of the fleet of Pieter Willemsz Verhoeff to Asia 1607 – 1612), p. 141.
  10. ^ NLA.gov.au: The Seynbrief, Sailing Toward Destiny, Perpustakaan Nasional Australia.
  11. ^ Diemen is a small town near Amsterdam.
  12. ^ Apparently the party put ashore briefly on the peninsula that ends in Northwest Cape, according to Miriam Estensen, Discovery: The Quest for the Great South Land (1998:167).
  13. ^ National Gallery: National Gallery, diakses 16 Mei 2017
  14. ^ DBNL: Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 2
  15. ^ GG Hindia Belanda: Carel Reyniersz (1650 – 1653)
  16. ^ a b Cahoon, Ben. "Dutch Governors". Worldstatesmen. Diakses tanggal 1 March 2013. 
  17. ^ Bezuidenhout: Cornelis Speelman
  18. ^ Encyclopaedie van Nederlandsch-Indië, part Soek-Zij.
  19. ^ Stapel, F.W. (1941) Gouverneurs-Generaal van Nederlandsch-Indië, Halaman 35.
  20. ^ De wereld binnen handbereik. Nederlandse kunst- en rariteitenverzamelingen, 1585-1735. Museum Sejarah Amsterdam 1992.
  21. ^ A. J. van der Aa: Biographisch woordenboek der Nederlanden. Haarlem, 1852-1878, Band 3, S. 25-26.
  22. ^ Site in Dutch dedicated to the VOC [1]
  23. ^ Encyclopaedie van Nederlandsch-Indië, part N-Soek
  24. ^ a b Putten, L.P. van, 2002. - Ambitie en onvermogen: gouverneurs-generaal van Nederlands-Indië 1610-1796.
  25. ^ VOCsite.nl: Site in Dutch dedicated to the VOC Diarsipkan 2021-05-09 di Wayback Machine., diakses 16 Mei 2017
  26. ^ DBNL: Riebeeck, Mr. Abraham van, Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek, 1924; retrieved 17 January 2015
  27. ^ VOCsite: Vocsite.nl Diarsipkan 2021-05-07 di Wayback Machine., diakses 16 Mei 2017
  28. ^ VOC site:Hendrick Zwaardecroon[pranala nonaktif permanen], diakses 16 Mei 2017
  29. ^ His portrait can be seen at: Mattheus de Haan.
  30. ^ a b Tanap.net: The organisational structure of the Dutch East India Company Diarsipkan 2012-11-25 di Wayback Machine., diakses 16 Mei 2017
  31. ^ R. Cleverens (1994) Paleis Lange Voorhout, p. 19; Onno Zwier van Haren (1713-1779): staatsman en dichter by Pieter Vliet, p. 105. [1]
  32. ^ Oud Batavia Massacre of 10,000 Chinese
  33. ^ Historiographical Institute. (1988). Historical documents relating to Japan in foreign countries, Vol. I, pp. 36, 131, 136.
  34. ^ Gunawan Tjahjono, ed. (1998). Architecture. Indonesian Heritage. 6. Singapore: Archipelago Press. hlm. 112. ISBN 981-3018-30-5. 
  35. ^ Database Tanap: Nationaal Archief (NA), Den Haag. Stukken betreffende Jacob Mossel en andere leden van dit geslacht en de Amfioen sociëteit, nummer toegang 1.11.06.03 Diarsipkan 2018-01-26 di Wayback Machine.. URL bezocht op 10 juni 2006.]
  36. ^ Indie-Indonesie: Petrus Albertus van der Parra[pranala nonaktif permanen]
  37. ^ Jakarta.go.id: REINIER DE KLERK[pranala nonaktif permanen], diakses 16 Mei 2017
  38. ^ Putten, L.P. van, 2002. – Ambitie en onvermogen: gouverneurs-generaal van Nederlands-Indië 1610–1796.
  39. ^ a b VOC Site: Dutch East India Company (VOC) infosite
  40. ^ Jakarta.go.id: ARSIP NASIONAL, GEDUNG[pranala nonaktif permanen], diakses 16 Mei 2017
  41. ^ Perpusnas: Albertus Henricus Wiese, diakses 16 Mei 2017
  42. ^ Britanica: Encyclopaedia Britannica, Herman Willem Daendels
  43. ^ Rijs Museum: Herman Willem Daendels - Rijksmuseum, Amsterdam Diarsipkan 2015-11-17 di Wayback Machine.
  44. ^ Travel Tempo: Gubernur Jenderal Bertangan Besi
  45. ^ Van Uythoven, Geert (2013). "Lieutenant General Jan Willem Janssens". The Napoleon Series. Diakses tanggal 30 July 2016. 
  46. ^ Perpusnas: Gilbert Elliot-Murray-Kynynmound, 1st Earl of Minto, diakses 16 Mei 2017
  47. ^ "Sir Stamford Raffles's family". Singapore Infopedia. Singapore Government. Diakses tanggal 13 December 2014. 
  48. ^ Perpusnas: John Fendall, diakses 16 Mei 2017
  49. ^ Perpusnas: G.A.G.Ph. van der Capellen, diakses 16 Mei 2017
  50. ^ Bart De Prins, Léonard Du Bus de Gisignies (1780–1849), Belgian Commissioner-general in the Dutch East Indies: A Reassessment, Itnerario, 2000.
  51. ^ Parlement: J. graaf van den Bosch, Parlement & Politiek. Retrieved on 18 January 2015.
  52. ^ Perpusnas: Briefwisseling tussen J. Van den bosch en J.C.baud 1829-1832 en 1834-1836.
  53. ^ Parlement: D.J. de Eerens, Parlement & Politiek. Retrieved on 17 January 2015.
  54. ^ Perpusnas: C.S.W. van Hogendorp, diakses 16 Mei 2017
  55. ^ Perpusnas: Pieter Merkus, diakses 16 Mei 2017
  56. ^ Perpusnas: Jan Cornelis Reijnst, diakses 16 Mei 2017
  57. ^ Parlement: J.J. Rochussen, Parlement & Politiek. Retrieved on 4 April 2015.
  58. ^ Perpusnas: A.J. Duymaer van Twist: een historisch-liberaal staatsman 1809-1887 een historisch-liberaal staatsman 1809-1887
  59. ^ DBML: Pahud, Charles Ferdinand, Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek, 1914; retrieved 17 January 2015.
  60. ^ a b Perpusnas: Ary Prins, diakses 17 Mei 2017
  61. ^ Parlement: Mr. L.A.J.W. baron Sloet van de Beele, Parlement & Politiek. Retrieved on 17 January 2015.
  62. ^ Perpusnas: Pieter Mijer, diakses 17 Mei 2017.
  63. ^ Perpusnas: James Loudon, diakses 17 Mei 2017.
  64. ^ Perpusnas: Johan Wilhelm van Lansberge, diakses 17 Mei 2017.
  65. ^ Perpusnas: Frederik s'Jacob, diakses 17 Mei 2017.
  66. ^ Perpusnas: Memorie anngeboden aan Z.E. dengouverneur generaal van Nedelndsch India den heer van Rees
  67. ^ Perpusnas: Cornelis Pijnacker Hordijk, diakses 17 Mei 2017.
  68. ^ Parlement: Jhr. C.H.A. van der Wijck, Parlement & Politiek. Retrieved on 17 January 2015.
  69. ^ 1899. Egbert Broer Kielstra. Willem Rooseboom, benoemd gouverneur generaal van Nederlands Indië. Eigen Haard. Pages 436-438.
  70. ^ Maurice Blessing: Jo van Heutsz (1851-1924), Historisch Nieuwsblad, 2006. Retrieved on 18 January 2015.
  71. ^ Perpusnas: A.W.F. Idenburg: in zijn leven en werkrn geschetst in zijn leven en werkrn geschetst
  72. ^ Parlement Mr. J.P. graaf van Limburg Stirum, Parlement & Politiek. Retrieved on 17 January 2015.
  73. ^ Parlement Mr.dr. D. (Dirk) Fock, Parlement & Politiek. Retrieved on 17 January 2015.
  74. ^ Brainy Hostory: De Graeff at Brain History, diakses 17 Mei 2017
  75. ^ Parlement: Jhr.Mr. B.C. de Jonge, Parlement & Politiek. Retrieved on 18 January 2015.
  76. ^ Perpusnas: J.H.R. MR.DR.A.W.L. Tjarda van Starkenborgh Stachouwer: bijdragen tot een kenschets bijdragen tot een kenschets
  77. ^ Perpusnas: Hubertus Johannes van Mook, diakses 17 Mei 2017.
  78. ^ Geschiednis.vpro: Dr. L.J.M. (Louis) Beel - Geschiedenis VPRO Diarsipkan June 8, 2010, di Wayback Machine.
  79. ^ Perpusnas: Potret diri A.H.J. Lovink. Wakil Tinggi Mahkota Belanda, Yayasan Idayu, Perpustakaan Nasional, id: OS1-INLIS000000000265983

Pranala luar sunting