Prasasti Sukabumi

prasasti di Kediri, Jawa Timur
(Dialihkan dari Prasasti sukabumi)

Prasasti Sukabumi atau dikenal sebagai Prasasti Harinjing adalah sebuah prasasti batu yang ditemukan di Perkebunan Sukabumi, di dalam wilayah administrasi Desa Siman, Kecamatan Kepung, Kediri, Jawa Timur, yang berada di kaki Gunung Kelud. Selain prasasti Harinjing, di desa Siman ditemukan pula yaitu prasasti Paradah.

Tulisan yang terdapat pada kedua belah sisi prasasti ini ditulis dengan aksara dan bahasa Jawa Kuno. Prasasti ini terdiri dari tiga buah piagam yang mengenai hal yang sama.

Isi sunting

Bagian depan disebut Prasasti Harinjing A. Isinya menyebutkan bahwa pada 11 suklapaksa bulan Caitra tahun 726 Saka (25 Maret 804 Masehi) para pendeta di daerah Culanggi memperoleh hak sima (tanah yang dilindungi dari pajak) atas daerah mereka karena telah berjasa membuat sebuah saluran sungai bernama Harinjing.

Bagian belakang, Prasasti Harinjing B, baris 1-23 menyebutkan bahwa Sri Maharaja Rake Layang Dyah Tulodhong pada 15 Suklapaksa bulan Asuji tahun 843 Saka (19 September 921 Masehi) mengakui hak-hak para pendeta di Culanggi karena mereka masih tetap harus memelihara saluran Harinjing.

Mulai baris selanjutnya, disebut Prasasti Harinjing C, menyebutkan bahwa hak serupa diakui pula pada 1 Suklapaksa bulan Caitra tahun 849 Saka (7 Maret 927 Masehi).

Alihaksara sunting

Alihaksara selengkapnya prasasti ini menurut van Stein Callenfels (1934) adalah sbb.:[1]

Depan
  1. Swasti cakawarsatita 709 (726) caitra
  2. Masa tithi ekadaci cuklapaksa ha.wa.ca.tatka
  3. La bhagawanta bari I wulanggi sumaksyan simaniran mula dawu
  4. Han gawainira kali I harinjing hana ta lmah “dapubhi” sang apatih a
  5. Tuha kambah deni kali hinelyan lmah satamwah de bhagawanta bari pa
  6. Meget sang panggumulan parttaya sang kamalagyan anu hinanakan rika kala wa
  7. Huta sang labihan pitungtung daman waca panigran daman gundu parwuwus sang apatih da
  8. Man gundu winekas dama gandhang parwuwus daman gamel lawan daman cali gusti
  9. Dapu landap tuha dihulu dapu gundu….watan.acur haler dapu…kan apkan da
  10. Pu undun hulu kuwu dapu santan wu.ang atuha sang wulawan lawan dapu petet tuha wenggah daman
  11. Er*wariga daman udaya citralekha dapunta waca nahan sira rama I paradah anu hinanakan
  12. Rika kala//rama I bagu winkas dapu tahani gusti dapu natu tuha dihulu dapu garbu wka wua
  13. Ma tuha saka sang er lawan dapu tiwul awatas daman wanyaga apeken daman wahang…
  14. Tu daman sampanna parwuwus sang majalu bsi lawan daman bangun wariga dapu taji tuha wenggah daman dahara
  15. Ni tuha buru daman kunja tuhalas daman wacana lawan daman wihar kalang tuha daman wanua
  16. Parwuwus daman lampuyang wadahuma daman waca tuha padahi si bunta lawan si karyya kulapati i
  17. Harinjing dapunta mandi kulapati I latateng dapu aman kulapati I bubul dapunta kurungan tpi siring anung
  18. Saksi daman guntar I garage daman damen nihan sira aligrama saksinira saksyakan ikana simanira mula
  19. Dawuhan // Kunang tinadah bhaganta I ramanta gawai sang. Aswa…cyamah waragan pitu kawenggahan inuman
  20. Amunuhatasamada awaknira sira kunang yan gawai .i. sabya…salwiranira // niyanta wrddhinira mu.an sang pa
  21. Mgat lasun deni….bhagawanta dapu landap….anta…an….
  22. Dapu hadyan dapu sura daman kunja panigran sang taruk ramanta ri tajam wina…sangka .i. sang arawisa
  23. I sangkawu I sangkara I sang……………I sangsala I sangang naha kawrddhini gawe gawe bhagawanta I
  24. wulanggi //o//………………………..i bagu I kukap I watu walu
  25. ……………….ralan tpisiringnya watek
Sisi Kanan
  1. Rangga manggehan tangkilsugih randa
  2. Mman nahan sakweh nikang wanua ka
  3. Samwah deni gawai bhagawanta bari
Belakang
  1. //swasti cakawarsatita 843
  2. Asujimasa tithi pancadaci suklapaksa wara ha.u.
  3. Bu.naksatra uttarabadrawada ahnibudhna dewata wrsayoga ta
  4. Tkala ajna cri maharaja rake laying dyah tulodhong tinadah rakryan
  5. Mapatih I hino mahamantri cri ketudharamanimantaprabhaprabhusaktitri
  6. Wikrama umingsor ing rakryan mapatih halu wka sirikan kaluwarak tiruan muang
  7. Pamgat bawang tiruan halaran kumonnakan casana sang dewata lumah I kwak ka
  8. Pagehekna ni wka bhagawanta bari sang magawali kali I harinjing ikanang tan kolahala
  9. Deni patih wahuta rama muang tan katamana dening saprakara ni mangila drbyaji
  10. Kring padammapuy tapahaji erhaji tuha dagang tuha hunjamman manguri kutak ka
  11. Payungngan pakalangkang pamanikan limus galuh pangaruhan manimpiki malanjang Iba haluwa
  12. Rak wungkal tajam paranakan kdi walyan widu mangidung singgah mamrsi hulun haji watak
  13. I jro ityewammadi saprakara ni mangilala drbya haji micra paramicra tan tamatah i
  14. Stha ni wka bhagawanta bari I wulanggi sanggirigil muang ikang kabikuan mula sa..mama
  15. Kangaran I wulahya ing waruk ing cambung ing wila kawela pamasangnya mas su 1 maparah
  16. I cri maharaja mijil angken cetra ka 3, I sang pamgat asing juru I kadiri ikang ri wilang
  17. Mas 4 winijillakannya byaya ni masa rinapi I wulahnya mas 1 winijillakannya da
  18. Lannira ggawaiyakan ikanang dhrarmma kali I harinjing nahan balacrama ni mangatag ma
  19. Ngkana pingsornnikanag ajna haji kinonnakan hatguhakna tan kolahhulah hatka ri dlaha ning
  20. Dlaha kunang yan hana patih wahuta rama muang mangilala drbyahaji tan parabyapara I sthana ni wka bha
  21. Gawanta bari ya sangkanani pramadanya salwirnni langghana ring ajna haji lwiranya nigrahan ya rim as ka 1
  22. Su 2 matanya deya nikana hana mangilala patih wahuta rama kabeh kayatnaknannya soni nikeng surat
  23. Praasti casana sri maharaja //o// muwah saka 843 caitramasa tithi pratipada sukla
  24. Wara wa.u.bu.tatkala ni wka bhagawanta bari mintonakan anugraha sang lumah ri kwak
  25. Tinadah rake hino pu ketu makasambandha pakon sang pamgat momahumah kaka
  26. N rake sumba sang pamgat anggehan sang parpat sira ta kumonnakan ikang prasasti umnahhakna yaw u
  27. Kal kweh ni wka bhagawanta bari ri wulanggi sang giwil sang trayi sang sacra sang pulas ri wilang sang banat
  28. Sang durak ring sambung sang ngrawrit sang uwir ri wulahnya sang waseh sang bayaka ri waruk sang wadhi sang kinang nahan
Sisi Kiri
  1. Kwehnira wka bhagawanta bari umnahhakan nikang
  2. Prasasti ri wungkal kunang ta kwe sang lumah ri kwak
  3. Asing umulahhulah ikang nugraha sanghyang su
  4. Kram upadrawa yan…kuha…jna…

Lihat pula sunting

Referensi sunting

  1. ^ De inscriptie van Soekaboemi, van Stein Callenfels, P. V. [Amsterdam]:Noord-Hollandsche Uitgevers-Maatschappij, 1934.