Lempengan Botorrita

Lempengan Botorrita adalah empat lempengan perunggu yang ditemukan di Botorrita di dekat Zaragoza, Spanyol. Lempengan ini berasal dari abad ke-1 SM dan dikenal dengan nama Botorrita I, II, III dan IV.

Foto lempengan Botorrita I (kedua sisi)

Botorrita II ditulis dalam bahasa Latin, tetapi lempengan Botorrita I, III dan IV ditulis dalam bahasa dan aksara Keltiberia.

Botorrita I sunting

Botorrita I ditemukan pada tahun 1970. Inskripsi ini merupakan inskripsi bahasa Keltiberia terpanjang dan terdiri dari 11 baris di sisi depan, yang kemudian diikuti dengan daftar nama di sisi belakang.

A.1. tirikantam berkunetakam tokoitoskue sarnikio kue sua kombalkez nelitom
A.2. nekue [u]ertaunei litom nekue taunei litom nekue masnai tizaunei litom soz auku
A.3. arestaio tamai uta oskues stena uerzoniti silabur sleitom konskilitom kabizeti
A.4. kantom sankilistara otanaum tokoitei eni: uta oskuez boustomue koruinomue
A.5. makasiamue ailamue ambitiseti kamanom usabituz ozas sues sailo kusta bizetuz iom
A.6. asekati ambitinkounei stena es uertai entara tiris matus tinbituz neito tirikantam
A.7. eni onsatuz iomui listas titas zizonti somui iom arznas bionti iom kustaikos
A.8. arznas kuati ias ozias uertatosue temeiue robiseti saum tekametinas tatuz somei
A.9. enitouzei iste ankios iste esankios uze areitena sarnikiei akainakubos
A.10. nebintor tokoitei ios ur antiomue auzeti aratimue tekametam tatuz iom tokoitoskue
A.11. sarnikiokue aiuizas kombalkores aleites iste ikues ruzimuz abulu ubokum
B.1. lubos kounesikum melnunos bintis letontu litokum
B.2. abulos bintis melmu barauzanko lesunos bintis
B.3. letontu ubokum turo bintis lubinaz aiu berkantikum
B.4. abulos bintis tirtu aiankum abulos bintis abulu louzokum
B.5. uzeisunos bintis akainaz letontu uikanokum suostuno/s
B.6. bintis tirtanos statulikum lesunos bintis nouantutaz
B.7. letontu aiankum melmunos bintis useizu aiankum tauro [bin]/tis
B.8. abulu aiankum tauro bintis letontu letikum abulos bintis
B.9. [ ]ukontaz letontu esokum abulos bintis

Botorrita II sunting

Lempengan ini ditulis dalam bahasa Latin dan ditemukan selama penggalian ilegal di situs Contrebia Belaisca, dan diperoleh pada Desember 1979 oleh Fatas.

1. Senatus Contrebie[n]sis quei tum aderunt iudices sunto. Sei par[ret ag]rum quem Salluienses
2. [ab Sosinest]ane[is] emerunt rivi faciendi aquaive ducendae causa qua de re agitur Sosinestanos
3. [iure suo Sa]lluiensibus vendidisse inviteis Allavonensibus;tum sei ita [p]arret eei iudices iudicent
4. eum agrum qua de re agitur Sosinestanos Salluiensibus iure suo vendidisse; sei non parr[e]t iudicent
5. iur[e] suo non vendidi[sse.]
6.Eidem quei supra scriptei [sunt] iudices sunto. Sei Sosinestana ceivitas esset, tum, qua Salluiensis
7. novissume publice depalarunt qua de re agitur, sei [i]ntra eos palos Salluiensis rivom per agrum
8. publicum Sosinestanorum iure suo facere licere[t ] aut sei per agrum preivatum Sosinestanorum
9. qua rivom fieri oporteret rivom iure suo Salluie[n]sibus facere liceret dum quanti is a[ger] aestumatu[s]
10. esset,qua rivos duceretur, Salluienses pequniam solverent, tum, sei ita [p]arret, eei iudices iudicent
11. Salluiensibus rivom iure suo facere licer[e]; sei non parret iudicent iure suo facere non licere.
12.Sei iudicarent Salluiensibus rivom facere licere,tum quos magistratus Contrebiensis quinque
13. ex senatu suo dederit eorum arbitratu pro agro preivato q[u]a rivos ducetur Salluienses
14. publice pequniam solvonto. Iudicium addeixit C.Valerius C.f. Flaccus imperator.
15.Sentent[ia]m deixerunt: quod iudicium nostrum est qua de re agitur secundum Salluienses iudicamus. Quom ea res
16. ud[ic]atas[t mag]is[t]ratus Contrebienses heisce fuerunt: Lubbus Urdinocum Letondonis f. praetor; Lesso Siriscum
17. Lubbi f. [ma]gistratus; Babbus Bolgondiscum Ablonis f. magistratus; Segilus Annicum Lubi f. magistratus;
18. [--]atu[----]ulovicum Uxenti f. magistratus; Ablo Tindilicum Lubbi f. magistratus.Caussam Sallui[ensium]
19. defen[d]it ---]assius [-]eihar f. Salluiensis. Caussam Allavonensium defendit Turibas Teitabas f.
20. [Allavo]n[en]s[is]. Actum [C]ontrebiae Balaiscae eidibus Maieis, L. Cornelio Cn. Octavio consulibu[s].9*

Botorrita III sunting

Botorrita III ditemukan pada tahun 1979.

01: risatioka: lestera[:]ia: tarakuai: nouiz: auzanto
02: eskeninum: taniokakue: soisum: albana
1.1: skirtunos: tirtanikum: l 2.1: sekanos <: > kolukokum: lukinos 3.1: testios: turumokum 4.1: kainu: tirtobolokum
1.2: kontuzos: turos 2.2: tirtanos 3.2: elku: suolakue 4.2: stenion.: turikainos
1.3: retukenos: statulu 2.3: kentiskue: loukaniko <: > uiriaskum 3.3: tirtanikum: uiriaskum: mel 4.3: bolora: kentiskue: melmanzos
1.4: mezukenos: koitina 2.4: mezukenos: turanikum 3.4: kinbiria: kentiskue: turikum 4.4: tiokenesos: uiriaskum
1.5: tueizu: uiroku 2.5: elu: uiriaskum: launiku<e> 3.5: toloku: koitinakue: austunikum 4.5: kalaitos: mturiskum
1.6: munika: koitu: koitina 2.6: likinos: uiskikum 3.6: stenu: bentilikum 4.6: burzu: karunikum
1.7: sekilos: toutinikum: me. 2.7: letontu: auaskum 3.7: burzu: bentilikum: ultatunos 4.7: burzu: abilikum: elazuno
1.8: ultia: uiriaskum: mel 2.8: kasilos: atokum 3.8: koloutios: biniskum 4.8: litu: makeskokum
1.9: sura: matulokum 2.9: usizu: abokum: titos 3.9: antiokos: uiriaskum: melm 4.9: mezukenos: kalisokum
1.10: elkua: raiokum 2.10: burzu: kulukamikum 3.10: elazunos: kaburikum 4.10: koitina: tirikantanko
1.11: buria: batokum 2.11: akuia: sekiloskue: tirilokum 3.11: arkanta: mezukenoskue: abokum 4.11: esueiku: atesikum
1.12: belsa: alasku[m]: mem 2.12: mezukenos: akikum: memun 3.12: arkanta: loukanikum 4.12: kalaitos: kustikum
1.13: elkua: ensikum: seko 2.13: akuia: alaskum: memunos 3.13: stena: ensikum: skirtunos 4.13: antiokos: kustikum
1.14: sekontios: loukanikum: aiu 2.14: terkinos: austikum: eskutino 3.14: burzu: betaskum 4.14: kabutu: abokum
1.15: sura: uiriaskum: mel 2.15: koitina: abokum: useizunos 3.15: koitu: samikum: melmanzo 4.15: anu: uiriaskum
1.16: stena: muturiskum: tirtu. 2.16: tirtouios: turumokum 3.16: sekontios: ubokum 4.16: kalaitos: muturiskum
1.17: sleitiu: karunikum: le 2.17: elaukos: bentikum: rotenanko 3.17: barnai: ensikum: skirtunos 4.17: akuia: albinokum
1.18: retukenos: ensikum 2.18: elkuanos: muturiskum 3.18: tetu: loukanikum 4.18: balakos: sekonzos
1.19: letontu: atokum 2.19: terkinos: telazokum 3.19: stena: uiriaskum 4.19: kara: kalatokum
1.20: bilinos: austikum 2.20: akuia: statu: turaku: tueizunostetoku<m> 3.20: toloku: uiriaskum 4.20: arkanta: mailikum
1.21: belsu: uiriaskum 2.21: mezukenos: elazunos 3.21: arkanta: teiuantikum: tirtunos 4.21: elazunos: albinokum
1.22: sekonzos: uiriaskum: me 2.22: tirtukue: ailokiskum 3.22: mizuku: tirtobolokum 4.22: bubilibor: uiriaskum
1.23: burzu: teiuantikum 2.23: sekilos: mailikum 3.23: retukeno: elkueikikum 4.23: usizu: uiriaskum
1.24: bulibos: turumokum: ultu 2.24: letontu: ustitokum 3.24: kentisum: tuateroskue 4.24: retukenos: telkaskum
1.25: letontu: mailikum 2.25: turenta: kentiskue: ataiokum 3.25: abaliu: berikakue: suaikinokum 4.25: .ria: belsu
1.26: burzu: auikum 2.26: koitina: uerzaizokum: kalmikum 3.26: uiroku: konikum: statulos 4.26: toloku: kurmiliokum
1.27: melmanios: uiriaskum 2.27: elkuanos: kunikum 3.27: aunia: beskokum 4.27: anieskor: talukokum
1.28: karbelos: turumokum: ulta 2.28: launikue: uiriaskum 3.28: bilonikos: elokum: elkinos 4.28: s.[...] <: > alikum
1.29: likinos: uerzaizokum: mem 2.29: koitu: uerzaizokum: aias 3.29: mezukenos: tirtobolokum 4.29: elkueiz: akikum
1.30: koitu: mailikum 2.30: snaziuentos: ataiokum 3.30: akuios: alikum 4.30: raieni: uizuskikum
1.31: akuios: tetokum 2.31: tais: uiriaskum 3.31: tiriu: uiriaskum 4.31: urkala: austunikum
1.32: saluta: uizuskikum 2.32: basaku: uiriaskum 3.32: turtunazkue: kazarokuu 4.32: tama: ataiokum
1.33: burzu: uiskikum: les 2.33: kalaitos 3.33: sleitiu: totinikum 4.33: retukenos: kustikum
1.34: ana: uerzaizokum: atu 2.34: koitinakue: uiriraskum 3.34: munika: ensikum: skirtunos 4.34: bilosban: betikum
1.35: sanion: baatokum 2.35: likinos: ataiokum 3.35: sekontios: uiriaskum 4.35: koitina: kankaikiskum
1.36: niskekue: babokum 2.36: sa[...]i <: > kaburikum: memun 3.36: sura: suaikinokum 4.36: likinos: kuezontikum
1.37: biurtilaur: alaskum 2.37: kares: .ruaku: korkos 3.37: koitina: suoli.kum 4.37: munika: uerzaizokum
1.38: bini 2.38: to[..]r.tetokum: kekas: ko 3.38: bilir. <: > turtuntakue: telkaskum 4.38: terkinos: turanikum
1.39: rusku: uiriaskum: kentisku<e> 2.39: aureiaku 3.39: elu <: > karbilikum 4.39: teuzesi: kustikum
1.40: or..bilos: likinoskue 2.40: tuate.eskue: uiriaskum 3.40: terkinos: atokum: launikue 4.40: kaukirino
1.41: abo..kum 2.41: burzu: babouikum 3.41: mizuku: telkaskum
1.42: abu..akuiakue: araiokum 2.42: koitu: kuinikum: tirtunos 3.42: melmantama: bentilikum
1.43: alu: aiukue: araiokum 2.43: [.....]: loukanikum: tirtunos 3.43: markos: kalisokum
1.44: kalos: telkaskum 2.44: toloku: kalisokum: atinos 3.44: arkanta: toutinikum
1.45: elazuna: loukanikum 2.45: tarkunbiur 3.45: tolokunos: ke: kalisokum
1.46: mezukenos: loukanikum 2.46: bibalos: atokum: tirtano 3.46: sura: ensikum: melman <: > ba (?)
1.47: burzu: tirtobolokum 2.47: sikeia: beteriskum 3.47: usama: abaloskue: karunikum
1.48: sleitiu: makeskokum 2.48: sekontios: turumokum: ultatun 3.48: elazuna: balaisokum
1.49: iunsti.[.]: uiriaskum 2.49: tekos: konikum 3.49: likinos: turumokum: ti
1.50: tioken.s: uiriaskum 2.50: bartiltun: ekarbilos 3.50: tueizunos: binis.kum
1.51: uiroku: turumokum 2.51: munika <: > elkuakue: koitinas 3.51: bilonikos: ensikum
1.52: mizuku: retukenos: tirtanos 2.52: terkinos: toutinikum: leton 3.52: ebursunos: mailikinokum
1.53: munikakue: uiriaskum 2.53: katunos: burikounikum 3.53: arkanta: ailokiskum
1.54: burzu: atokum 2.54: elazuna: ukulikum 3.54: suros: alikum
1.55: aualos: kortikos 2.55: keka: kabelaikiskum 3.55: ultinos: amakue: uiriaskum
1.56: amu: kankaikiskum 2.56: munika: tolisokum: tirtun 3.56: babos: kentiskue: uiriaskum
1.57: kaiaitos: litukue: abokum 2.57: elazuna: ensikum: turo 3.57: turaios: litanokum: kurmilokum
1.58: aba: muturiskum 2.58: sekonzos: bentikum 3.58: launikue: uiriaskum
1.59: barnai: turumokum: tirs 2.59: tokiosar: ensikum 3.59: kari: uiriaskum
1.60: mezukenos: abokum: turo 2.60: akuia: abokum: letontunos 3.60: kuintitaku: mailikinokum

Botorrita IV sunting

Botorrita IV ditemukan pada tahun 1994 dan terdiri dari 18 baris di kedua sisi lempengan.

A.1. [...]tam:tirikantam:entorkue:toutam[...]
A.2. [...]:sua kombal[.]z:bouitos:ozeum:[...]
A.3. [...]i:turuntas:tirikantos:kustai:bize[...]
A.4. [...]a:karalom:aranti:otenei:ambi[...]
A.5. [...]kom:atibion:taskue:.a.s[...]
A.6. [...]kue:usimounei:[...]
A.7. [...]karalom:ios:lu.e.s[...]
A.8. [...]oi.u..ti:esta[...]
A.9. [...]uta:...kue[...]
A.10. [...]ti.. n.e[...]
B.1. [...]e .. i[...]
B.2. [...]atuz:uta:e[...]
B.3. [...]isum:..ti:[...]
B.4. [...]olo...:iom:u[...]
B.5. [...]toke...ta:.ue:tizatuz[...]
B.6. [...]l..lez.l.toioan[...]
B.7. [...]toruonti:stoteroi:tas[...]
B.8. [...]ko..esusiomo..o[...]

Bacaan lanjut sunting

  • Beltrán Lloris, Francisco (1996): «Useisu aiankum tauro no era bintis. Una nota de lectura sobre la cara B de Botorrita 1», La Hispania prerromana, pp. 51–63.
  • Beltrán Lloris, Francisco (2002): «El cuarto bronce de Botorrita», Palaeohispanica 2, pp. 381–393.
  • Beltrán Lloris, Francisco - de Hoz, Javier - Untermann, Jürgen (1996): El tercer bronce de Botorrita (Contrebia Belaisca), Zaragoza.
  • Jordán, Carlos (2004): Celtibérico, Zaragoza.
  • Stifter, David (2001): "Neues vom Keltiberischen: Notizen zu Botorrita IV", Die Sprache (Sonderheft): Chronicalia Indoeuropaea 38/3 [1996], pp. 89–110.
  • Stifter, David (2006): "Contributions to Celtiberian Etymology 2", Palaeohispanica 6, pp. 237–245.
  • Untermann, Jürgen (1997): Monumenta Linguarum Hispanicarum. IV Die tartessischen, keltiberischen und lusitanischen Inschriften, Wiesbaden.
  • Velaza, Javier (1999): «Balance actual de la onomástica personal celtibérica», Pueblos, lenguas y escrituras en la Hispania Prerromana, pp. 663–683.
  • Villar, Francisco - Díaz, Mª Antonia - Medrano, Manuel Mª - Jordán, Carlos (2001): El IV bronce de Botorrita (Contrebia Belaisca): arqueología y lingüística, Salamanca.