New Delhi: Perbedaan antara revisi
Konten dihapus Konten ditambahkan
k bot Menambah: si:නව දිල්ලිය |
Tidak ada ringkasan suntingan |
||
Baris 35:
[[Berkas:Indiawarmealmori.JPG|thumb|200px|Monumen India Gate]]
'''New Delhi''' ([[bahasa Hindi]]: नई दिल्ली, [[bahasa Punjabi]]: ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, {{lang-ur|نئی دلی}}) adalah [[ibu kota]] dari [[India]], dan bagian dari [[Wilayah Ibu Kota Nasional Delhi]]. Ia merupakan tempat pemerintahan [[liberal demokrasi]] terbesar di dunia. New Delhi adalah [[metropolis]] terbesar ketiga di India. Awal pendiriannya sebagai ibu kota dari India Britania. Penduduknya berjumlah 10 Juta jiwa.
New Delhi adalah kota yang mudah dijelajahi karena jalan-jalanya dirancang dengan cermat sebelum pembangunan gedung dimulai pada tahun [[1903]]. Jalan raya utamanya adalah [[Raj Path]].
== Sejarah ==
[[Fail:Humanyu.JPG|thumb|200px|left|[[Makam Humayun]], terletak di New Delhi, mempunyai seni bina yang seakan serupa dengan [[Taj Mahal]].]]
Dari tahun 1772 hingga 1911, [[Calcutta]] adalah ibu negeri [[British India]]. Bagaimanapun, Delhi telah menjadi pusat kewangan dan politik bagi beberapa empayar India Purba, antaranya ialah [[Empayar Mughal]]. Semasa awal tahun 1900-an, satu cadangan telah dibuat kepada pentadbiran British untuk menukar pusat pemerintahan India dari Calcutta kepada Delhi. Tidak seperti Calcutta yang terletak di pantai timur India, Delhi terletak di tengah India dan Kerajaan British India merasakan bahawa lebih mudah untuk mentadbir India dari Delhi berbanding dari Calcutta. Oleh kerana kepentingan sejarah dan budayanya, [[George V dari United Kingdom|Raja George V]], (yang ketika itu merupakan [[Maharaja India]]) membuat pengumuman yang ibu negeri India akan dipindah dari [[Calcutta]] kepada Delhi.
Selepas India mencapai kemerdekaan pada tahun [[1947]], satu autonomi terhad telah diberi kepada New Delhi dan ditadbir oleh Ketua Pesuruhjaya yang dilantik oleh [[Kerajaan India]]. Pada tahun [[1986]], Delhi telah ditukar menjadi [[wilayah kesatuan]]. Hal ini mengakibatkan jawatan Ketua Pesuruhjaya digantikan dengan jawatan Leftenan Gabenor. [[Perlembagaan India|Akta Perlembagaan, 1991]] mengisytiharkan Wilayah Kesatuan Delhi akan dikenali secara rasmi sebagai Wilayah Ibu Negara Kebangsaan Delhi.<ref name=NCTact>{{cite web
| url = http://indiacode.nic.in/coiweb/amend/amend69.htm| title = AKTA PERLEMBAGAAN (PINDAAN KE-69), 1991
| accessdate = 2007-01-08| work = AKTA (PINDAAN) PERLEMBAGAAN, PERLEMBAGAAN INDIA
| publisher = Pusat Maklumat Nasional dan Teknologi Maklumat, Kerajaan India
}}</ref> Satu sistem diarki telah diperkenalkan yang mana kerajaan yang dipilih diberi kuasa yang meluas kecuali undang-undang dan keamanan yang masih dipegang Kerajaan Pusat. Penguatkuasaan pebggubalan undang-undang dilaksanakan pada tahun [[1993]].
== Geografi ==
=== Iklim ===▼
New Delhi terletak di utara India. Ia terletak hampir keseluruhannya di [[Dataran Gangetic]]. Dua ciri unik geografi New Delhi adalah Dataran banjir [[Yamuna]] dan [[Permatang Delhi]]. New Delhi terletak di sebelah barat Sungai Yamuna. Disebelah timur sungai itu ialah kawasan bandar [[Shahdara]]. New Delhi jatuh di bawah [[Zon gempa bumi India|zon seismik-IV]], menjadikan ia terdedah kepada gempa bumi.<ref name=hazardprofile>{{cite web
| url = http://www.undp.org.in/dmweb/hazardprofile.pdf
| title = Profil bencana di daerah-daerah di India
| accessdate = 2006-08-23
| format = PDF
| work = Projek Kapasiti Bangunan Kebangsaan dalam Pengurusan Bencana
| publisher = [[UNDP]]
| archiveurl=
http://web.archive.org/web/20060519100611/http://www.undp.org.in/dmweb/hazardprofile.pdf
| archivedate = [[19 Mei]] [[2006]]
}}</ref>
== Kerajaan ==
Sehingga tahun 2005, struktur kerajaan [[Majlis Perbandaran New Delhi]] termasuklah seorang pengerusi, tiga ahli Persidangan Perundangan New Delhi, dua ahli dicadangkan oleh [[Ketua Menteri]] Wilayah Ibu Negara Delhi (NCT) dan lima ahli yang dicalonkan oleh kerajaan pusat. Ketua Menteri terkini NCT ialah [[Sheila Dikshit]].
New Delhi ditadbir oleh kerajaan tempatannya sendiri yang dikenali sebagai [[Majlis Perbandaran New Delhi]]. Kawasan-kawasan bandar lain di kawasan metropolis Delhi pula ditadbir oleh [[Perbadanan Perbandaran Delhi]] dan dengan itu tidak termasuk sebagai sebahagian daripada ibu negara. Walau bagaimanapun, keseluruhan kawasan metropolis Delhi sering dikenali sebagai New Delhi sebagai perbandingan kepada [[Old Delhi]].
== Pengangkutan ==
Pengangkutan awam di New Delhi ialah [[bas]], [[kereta auto]], sistem transit, teksi dan kereta api.
Bas adalah pengangkutan paling popular dan paling digunakan dengan 60% pengguna menggunakannya.<ref name=ecosurv12>{{cite web| url = http://delhiplanning.nic.in/Economic%20Survey/ES%202005-06/Chpt/12.pdf| title = Bab 12: Pengangkutan| accessdate = 2006-12-21| format = PDF| work = Tinjauan Ekonomi Delhi, 2005–2006| publisher = Jabatan Perancangan, Kerajaan Wilayah Ibu Negara Kebangsaan Delhi| pages = ms130–146}}</ref> Syarikat milik kerajaan [[Perbadanan Pengangkutan Delhi]] (DTC) ialah pengusaha bas utama kepada bandaraya ini.
Perbadanan Pengangkutan Delhi (DTC) beroperasi di banyak laluan bukan sahaja di Delhi bahkan laluan dalam negeri. Bas-bas ini beroperasi sekitar 34 depot dan bas-bas dalam negeri beroperasi daripada Tiga Terminal Bas Dalam Negeri di [[Kashmere Gate]], [[Sarai Kale Khan]] dan [[Anand Vihar]].
Perkhidmatan Perbadanan Pengangkutan Delhi di New Delhi mempunyai banyak rangkaian perkhidmatan bas. Ia menyambungkan hampir ke semua bahagian Delhi dengan rangkaian bas-bas ini. Diantara perkhidmatan yang ketara ini ialah perkhidmatan [[Mudrika Seva|Mudrika]] dan [[Bahri Mudrika Seva|Bahri Mudrika]]. DTC telah menolong [[Delhi Metro]] untuk menghubungkan Bandaraya Delhi dengan lebih baik dengan beroperasi di laluan-laluan bas baru. DTC sekarang mengoperasikan perkhidmatan bas mesra alam terbesar di dunia.<ref name=DTC>{{cite web| url = http://dtc.nic.in/ccharter.htm| title = Piagam Rakyat| accessdate = 2006-12-21| work = | publisher = Perbadanan Pengangkutan Delhi}}</ref>
=== Metro ===
[[Fail:New_Delhi_Metro.jpeg|thumb|Delhi Metro, dioperasikan oleh [[Perbadanan Rel Delhi Metro Rail Berhad]]]]
Sebuah sistem [[metro]] bertaraf dunia telah diwujudkan di New Delhi. Bagi membolehkan pengangkutan ini dapat menampung permintaan di Delhi, kerajaan negeri dan pusat memulakan kerja-kerja pembinaan sistem transit termasuklah [[Delhi Metro]].<ref name=ecosurv12/> Setakat 2007, metro ini mengoperasikan tiga garisan dengan jumlah panjang ialah 65 [[Kilometer|km]] (40 [[batu]]) dan 59 stesen sementara garisan-garisan lain masih dalam pembinaan.<ref name=metrostations>{{cite web| url = http://www.delhimetrorail.com/commuters/station_information.html
| title = Maklumat Stesen| accessdate = 2007-01-14| work = www.delhimetrorail.com| publisher = Perbadanan Rel Delhi Metro Rail Bhd. (DMRC))}}</ref>
Setakat bulan November, [[2006]]:
{| class = "wikitable"
|-
!Nama garisan||Nombor||Stesen perantara
|-
|<font color="#ff0000">●</font> '''[[Garisan Merah (Delhi Metro)|Garisan Merah]]''' ||1|| Shahdara - Rithala
|-
|<font color="#ffff33">●</font> '''[[Garisan Kuning (Delhi Metro)|Garisan Kuning]]''' ||2|| Vishwa Vidyalaya - Sekreteriat Tengah
|-
|<font color="#0099cc">●</font> '''[[Garisan Biru (Delhi Metro)|Garisan Biru]]''' ||3|| Indraprastha - Bandar Dwarka
|}
=== Teksi dan Beca ===
[[Fail:Autorickshaw on Raj Path New Delhi.JPG|right|thumb|Beca auto ialah antara pengangkutan paling popular di Delhi.]]
Beca auto sangat popular di New Delhi. Oleh kerana kenderaan ini menggunakan [[CNG]], maka ia adalah mesra alam dan merupakan satu cara mudah untuk bergerak. Kenderaan ini biasanya berwarna hijau dan kuning. Tambang kenderaan biasanya berjumlah Rs. 50.
Tidak seperti beca auto, teksi tidak tersebar luas. Teksi yang berwarna hitam dan kuning lebih mahal tetapi dapat menampung jumlah penumpang dan muatan yang lebih banyak.
Kenderaan persendirian menyumbang 30% daripada jumlah permintaan pengangkutan.<ref name=ecosurv12/> Dengan panjang jalan 1922.32 km per 100 km², Delhi mempunyai kepadatan jalan paling tinggi di India.<ref name=ecosurv12/> Delhi disambungkan dengan bahagian-bahagian lain India melalui lima [[Lebuh raya India|Lebuh raya kebangsaan]] iaitu Lebuh raya 1, 2, 8, 10 dan 24. Jalan-jalan di New Delhi dikendalikan oleh MCD, NDMC, Lembaga Kantonmen Delhi, Jabatan Kerja Raya (PWD) dan [[Pihak Berkuasa Pembangunan Delhi]].<ref name=roadauth>{{cite web| url = http://www.gisdevelopment.net/proceedings/mapindia/2006/transportation/mi06tran_200.htm
| title = Sistem Pengurusan Penyelenggaraan berdasarkan GIS (GMMS) bagi Jalan-jalan Utama di Delhi| accessdate = 2007-01-14| author = I.Prasada Rao| coauthors = Dr. P.K. Kanchan, Dr. P.K. Nanda| work = Peta India 2006: Pengangkutan| publisher = GISdevelopment.net}}</ref>
=== Kereta api ===
Landasan kereta api hanya menyumbang 1% daripada jumlah trafik tempatan sehinggalah tahun 2003.<ref name=ecosurv12/> Walau bagaimanapun, Delhi ialah persimpangan utama di [[:Image:India railway schematic map.svg|Peta rel di India]] dan merupakan ibu pejabat kepada [[Landasan Kereta Api Utara (India)|Landasan Kereta Api Utara]]. Empat stesen landasan kereta api utama ialah [[Old Delhi]], [[Stesen Kereta Api Nizamuddin]], [[Sarai Rohilla]] dan [[Stesen Kereta Api New Delhi]].<ref name=ecosurv12/>
=== Udara ===
[[Fail:Delhi airport departure terminal 1A (3).JPG|thumb| [[Lapangan Terbang Antarabangsa Indira Gandhi]]]]
[[Lapangan Terbang Antarabangsa Indira Gandhi]] (IGI) terletak di bahagian barat daya Delhi dan bertujuan menyediakan perkhidmatan bagi penerbangan domestik dan antarabangsa. Pada tahun 2005–06, lapangan terbang ini merekodkan trafik melebihi 8.5 juta penumpang,<ref name=essentialtravel>{{cite web| publisher=Essential Travel Ltd., UK.| url=http://parking.essentialtravel.co.uk/worldairport/india/delhi.htm| title=Delhi – Maklumat Lapangan Terbang Antarabangsa Indira Gandhi (DEL) | accessdate=2006-04-29}}</ref> menjadikan ia sebagai antara lapangan terbang paling sibuk di Asia Selatan. [[Lapangan Terbang Safdarjung]] ialah satu lapangan udara di Delhi yang digunakan bagi tujuan [[penerbangan awam]].<ref name=safdur>{{cite web| url = http://gc.kls2.com/airport/VIDD| title =VIDD - Lapangan Terbang| accessdate = 2007-01-14| work = Carian Great Circle| publisher = Karl L. Swartz}}</ref>
== Demografi ==
Pada tahun 2003, Wilayah Ibu Negara Kebangsaan Delhi mempunyai populasi seramai 14.1 juta orang menjadikan ia kawasan metropolitan kedua paling besar di India selepas [[Mumbai]].<ref name=unpopulation>{{cite web | author = | publisher = Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu| url=http://www.un.org/esa/population/publications/wup2003/2003WUPHighlights.pdf | title=Kajian Prospek Perbandaran Dunia 2003. | pages= p7 | format= [PDF|accessdate=2006-04-29}}</ref> Hal ini termasuklah lebih kurang 295,000 orang tinggal di New Delhi dan 125,000 di Kantonmen Delhi. Purata 821 orang wanita untuk 1000 orang lelaki, dan kadar pandai membaca ialah 81.82%.<ref name=census01del/>
== Kebudayaan ==
[[Fail:B5a delhi700.jpg|thumb|250px|Kuil Lotus Temple ialah salah satu ciri unik di New Delhi]]
Status New Delhi sebagai ibu negara telah menjadikan acara-acara serta hari cuti kebangsaan lebih penting. Acara-acara kebangsaan seperti [[Hari Republik (India)|Hari Republik]], [[Hari Kemerdekaan (India)|Hari Kemerdekaan]] dan ''[[Gandhi Jayanti]]'' (hari jadi Gandhi) disambut dengan penuh semangat di New Delhi. Pada Hari Kemerdekaan India ([[15 Ogos]]), Perdana Menteri India berucap kepada negara daripada Kubu Merah. Kebanyakan warga Delhi menyambut hari ini dengan bermain layang-layang sebagai satu simbol kebebasan.<ref name=freedom>{{cite web| work=123independenceday.com|publisher=Compare Infobase Limited| url=http://123independenceday.com/indian/gift_of/freedom/ | title=Hari Kemerdekaan| accessdate=2007-01-04}}</ref> [[Perbarisan Hari Republik]] ialah sebuah perbarisan ketenteraan dan kebudayaan terbesar dengan menampilkan kepelbagaian budaya serta kekuatan tentera di India.<ref name=repmil>{{cite web| url = http://www.thehindubusinessline.com/2002/01/28/stories/2002012800060800.htm
| title = Perbarisan Hari Republik, satu anakronisme?| accessdate = 2007-01-13| last = Ray Choudhury| first = Ray Choudhury| date = [[28 Januari]] [[2002]]| publisher = The Hindu Business Line}}</ref><ref name=repcul>{{cite web
| url = http://www.india-tourism.org/delhi-travel/delhi-fairs-festivals.html
| title = Pesta & Perayaan di Delhi| accessdate = 2007-01-13| work = Delhi Travel| publisher = India Tourism.org}}</ref>
Perayaan keagamaan termasuklah [[Diwali]], [[Durga Puja]], [[Holi]], [[Lohri]], [[Maha Shivaratri]], [[Aidilfitri]], [[Aidiladha]] dan [[Buddha Jayanti]].<ref name=repcul/> [[Festival Qutub]] ialah acara kebudayaan yang mana hiburan oleh ahli muzik dan penari dari seluruh India ditayangkan pada waktu malam dengan [[Qutub Minar]] sebagai latar belakang acara berkenaan.<ref name=qutubfest>{{cite news
| first = Madhur | last = Tankha | title = Sufi dan rock di Festival Qutub | url = http://www.hindu.com/2005/12/15/stories/2005121503090200.htm | work = New Delhi | publisher = The Hindu | date = [[15 Disember]] [[2005]] | accessdate = 2007-01-13}}</ref> Acara-acara lain seperti Festival Layang-Layang, [[Festival Mango Antarabangsa, Delhi|Festival Mongo Antarabangsa]] dan ''[[Vasant Panchami]]'' (Festival Musim Luruh) diadakan pada setiap tahun di Delhi.
== Ekonomi ==
[[Fail:Caanaught.jpg|thumb|Bangunan-bangunan tinggi di kawasan komersial Delhi.]]
Dengan anggaran bersih [[Produk Domestik Negeri]] (SDP) ialah 83,085 [[crore]] (830.85 billion) [[Rupee India]] (INR) (untuk tahun 2004–05),<ref name=ecosurv2>{{cite web| url = http://delhiplanning.nic.in/Economic%20Survey/ES%202005-06/Chpt/2.pdf| title = Bab 2: Pendapatan Negeri| accessdate = 2006-12-21| format =PDF| work = Banci Ekonomi Delhi, 2005–2006| publisher = Jabatan Perancangan, Kerajaan Wilayah Ibu Negara Kebangsaan Delhi| pages = ms8–16}}</ref> Delhi ialah sebuahpusat komersial yang penting di Asia Selatan. Delhi mempunta pendapatan per kapita 53,976 INR iaitu sekitar 2.5 kali daripada peringkat kebangsaan.<ref name=ecosurv2/>
== Bandaraya berkembar ==
* {{flagicon|USA}} [[Fail:Municipal Flag of Chicago.svg|20px]] '''[[Chicago]]''', [[Illinois]], [[A.S.]]
* {{flagicon|USA}} [[Fail:Flag of Washington, D.C..svg|20px]] '''[[Washington D.C.]]''', [[A.S.]]
* [[Fail:Flag of Serbia.svg|20px|]] [[Fail:Flag of Belgrade.png|20px]] '''[[Belgrade]]''', [[Serbia]]
== Referensi ==
| |||